SQL (Structured Query Language)
İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri (Relational Database Management Systems -RDBMS) modeli ilk önce
1970 yılında Dr. E. F .Codd tarafından tarif edilmiştir. SQL veya Structured English Query Language (SEQUEL), IBM
firması tarafından Codd’un modelini kullanmak için geliştirilmiştir. SEQUEL sonraları SQL olmuştur. 1979 yılında,
Relational Software (şu an, Oracle Corporation), SQL’in ilk ticari uygulamasını geliştirmiştir. Bugün,SQL, ilişkisel
veritabanı yönetim sistemleri standardı olarak kabul edilmektedir.
SQL, ilişkisel veritabanlarındaki bilgileri orgulamak için kullanılan dildir. SQL, bütün kullanıcıların ve ygulamaların
veritabanına erişmek için kullandıkları komutlar bütünüdür. Uygulama programları ve veritabanı araçları kullanıcılara
çoğu durumda SQL kullanmadan veritabanına erişim imkanı sunmaktadırlar fakat bu uygulamalar da geri planda
SQL kullanmaktadırlar.
Oracle SQL’i, standartlara uygundur. Daha da ötesinde, Oracle, SQL standartlarının gelişmesinde motor güç olan
bir kurumdur. American National Standarts Institue (ANSI) ve International Standarts Organization (ISO) tarafından
belirlenen son SQL standardı, SQL-92’dir. SQL-92’de, üç aşamalı uygunluk vardır. Bunlar;
.ilk seviye (Entry Level)
.Orta seviye (Intermediate Level)
.ileri seviye’dir (Full Level)
Oracle7, ilk seviye uygunluğuna sahiptir. SQL, ilişkisel veritabanları ile uygulamaların diyaloğunu sağlamaktadır.
SQL, temelde verilerle mantıksal seviyede çalışmaktadır. Yani, bir tablodan bir kaç kayıt seçebilmek için, o kayıtları
seçebilecek bir şart belirtilir. Şarta uyan bütün kayıtlar bir basamakta gelir ve bunlar kullanıcıya gösterilebildiği gibi,
bir başka SQL’e veya bir uygulamaya da gönderilebilir. Kayıtların tek tek nasıl geldiği ve fiziksel olarak eritabanının
neresinde ve nasıl tutulduğu ile SQL ilgilenmemektedir.
SQL komutları ile
.veri sorgulama
.bir tabloya kayıt ekleme, değiştirme ve silme
.veritabanı nesnelerini (database objects) yaratma, değiştirme ve silme
.veritabanına ve nesnelerine erişimi kontrol etme
.veritabanı bütünlüğünü ve tutarlılığını sağlama işlemleri yapılabilmektedir.
SQL komutları bir veya daha fazla satır olabilmektedir. SQL cümlelerinin sonuna noktalı virgül (;) konmaktadır.
irden fazla satır olan komutlarda en son satırın sonuna ”/” işareti isteğe bağlı olarak konabilmektedir. PL/SQL, Oracle’ın SQL komutlarına yapısal dillere ait özellikleri (begin, end, ioop, for, if, elsif, vb.) eklediği kendi standardı
olan bir dildir. ORACLE SQL, SQL *PLUS, PL/SQL komutlarının kullanılabildiği Oracle ürünüdür.
ORACLE SQL, SQL *PLUS, PL/SQL ve eklemiş olduğu bir dildir. PUSQL ile, veritabanı ile ilgili çok önemli
işlemler yapılabilmektedir. SQL bilinmeden, PL/SQL ile hiçbir işlem yapılamaz, bu yüzden önce SQL iyi bir şekilde
öğrenilmelidir.
SQL cümlelerinde kullanılan tabloların yapısı ve içeriği
Empno |
Ename |
Job |
Mgr |
Sal |
Hiredate |
Comm |
Deptno |
7369 |
SMITH |
CLERK |
7902 |
800 |
17.12.1980 |
|
20 |
7499 |
ALLEN |
SALESMAN |
7698 |
1600 |
20.02.1981 |
300 |
30 |
7521 |
WARD |
SALESMAN |
7698 |
1250 |
22.02.1981 |
500 |
30 |
7566 |
JONES |
MANAGER |
7839 |
2975 |
02.04.1981 |
|
20 |
7654 |
MARTIN |
SALESMAN |
7698 |
1250 |
28.09.1981 |
1400 |
30 |
7698 |
BLAKE |
MANAGER |
7839 |
2850 |
01.05.1981 |
|
30 |
7782 |
CLARK |
MANAGER |
7839 |
2450 |
09.06.1981 |
|
10 |
7788 |
SCOTT |
ANALYST |
7566 |
3000 |
19.04.1987 |
|
20 |
7839 |
KING |
PRESIDENT |
|
5000 |
17.11.1981 |
|
10 |
7844 |
TURNER |
SALESMAN |
7698 |
1500 |
08.09.1981 |
0 |
30 |
7876 |
ADAMS |
CLERK |
7788 |
1100 |
23.05.1987 |
|
20 |
7900 |
JAMES |
CLERK |
7698 |
950 |
03.12.1981 |
|
30 |
7902 |
FORD |
ANALYST |
7566 |
3000 |
03.12.1981 |
|
20 |
7934 |
MILLER |
CLERK |
7782 |
1300 |
23.01.1982 |
|
10 |
Deptno |
Dname |
Loc |
10 |
ACCOUNTING |
NEW YORK |
20 |
RESEARCH |
DALLAS |
30 |
SALES |
CHICAGO |
40 |
OPERATIONS |
BOSTON |
|
İÇİNDEKİLER |
|
|
SQL’e giriş
Fonksiyonlar
Karakter fonksiyonları
Sayısal fonksiyonlar
Tarih fonksiyonları
Dönüştürme (Conversion) fonksiyonları
Değişik türlerde parametre kabul edebilen fonksiyonlar
Grup fonksiyonlarr
Birden fazla tabloyu sorgulama (Join)
Equi-Joins
Non-Equi-Joins
Outher Joins
Tabloyu kendisi ile birleştirme
Sorguda küme işlemleri kullanma (Union, intersect, minus)
İç içe sorgu cümleleri
Nasıl işlenir ?
ANY/ALL işleci
HAVING işleci
Sıralı liste üretme
Dikkat edilmesi gereken noktalar
EXIST işleci
Veri tanımlama Dili (Data Definition Language)
Tablo yaratma komutu (CREATE TABLE)
Tablo kolon türleri
Tablo tanrmlarını değiştirme (ALTER TABLE)
Tablo silme (DROP TABLE)
Tablo ismini degiştirme (RENAME)
Tablo tanımnr görme (DESCRIBE)
|
Veri Kullanma Dili |
|
|
Tabloya yeni kayıt ekleme (INSERT)
Başka bir tablodan kayıt kopyalama
Kayıt değiştirme (UPDATE)
Kayıt silme (DELETE)
İşlemleri bir süreç içerisinde toplama
(Transaction processing and COMMIT/ROLLBACK)
Tutarlı kayıt okuma (Read consistency)
Eşzamanlı işlemler ve kaynakların paylaşımı (LOCK)
Kaynak kilitleme türleri
ROWID yapay kolonunun kullanrmı
INDEX kuilanımı
Index kullanma nedenleri
Index türleri (unique, non-unique, single/concatenated)
Index yaratma (CREATE INDEX)
Index silme (DROP INDEX)
|
1. SQL’E GiRiŞ |
|
|
Onceleri SEQUEL (Structred English QUEry Language) olarak adlandırılan bu dilin adı, daha sonra ingilizce
söylenişine uygun olarak SQL olarak değiştirildi. SQL, bilgisayar uzmanı olmayan ve yüksek düzeyli, işlemsel
olmayan (non-procedural) bir dil aracılığıyla veri tabanı ile iletişim kurmak isteyen kullanıcı kitlelerine yönelik bir
veri tabanı dilidir.
|
SQL Komut Kümesi |
|
|
Komut Acıklama
SELECT Verileri getirmek için kullanılır.
INSERT Yeni kayıt eklemede kullanılır.
UPDATE Var olan bir kaydı değiştirmek üzere kullanılır.
DELETE Var alan bir kaydı silmek için kullanılır.
CREATE Veri tabanında yeni bir nesne yararmak için kullanılır. (Table, View, Index, Synonym vb.)
ALTER Veri tabanındaki nesne üzerinde değişiklik yapar. (Omeğin yeni bir kolon eklemek gibi)
DROP Veri tabanındaki bir nesneyi siler.
GRANT Kullanıcılara erişim yetkilerinin verilmesinde kulanılır.
REVOKE Verilen erişim yetkilerinin geri alınmasında kullanılır.
SQL komulan nasıl yazılır
.Yazılan SQL cümlesi bir yada daha fazla satır olabilir.
.SQL cümlesi içerisinde yer alan cümlecikler genelde farklı satırlara yazılır.
.Komut kelimeleri bölünerek alt satırdan devam edilemez.
.SQL komutları büyük yada küçük harflarle yazılabilir.
.Her SQL cümlesi noktalı virgül (;) ile bitirilir.
|
Basit SELECT ifadeleri |
|
|
En basit biçimiyle bir SELECT ifadesi
1. Istenilen tablonun kolonlarının belirtildiği bir SELECT cümleciği,
2. Hangi tablodan veri seçileceğini ifade eden bir FROM cümleciği içermelidir.
SELECT DEPTNO,ENAME,MGR FROM EMP;
DEPT NO |
ENAME |
MNG |
10 |
KING |
|
20 |
||
JONES |
7839 |
|
30 |
BLAKE |
7839 |
10 |
CLARK |
7839 |
20 |
SCOTT |
7566 |
20 |
FORD |
7566 |
20 |
SMITH |
7902 |
30 |
ALLEN |
7698 |
30 |
WARD |
7698 |
30 |
MARTIN |
7698 |
30 |
TURNER |
7698 |
20 |
ADAMS |
7788 |
30 |
JAMES |
7698 |
10 |
MILLER |
7782 |
Eğer tablodaki bütün kolonlar seçilek istenseydi, * ile hepsi ifade edilebilirdi.
SELECT * FROM EMP
Aritmetik ifadeler Aritmetik ifadeler içerisinde kolon isimleri, sabit sayılar ve aritmetik işleçler kullanılabilir.
~ Açıklama
+ toplama
– çıkrama
* çarpma
/ bölme
Aritmetik ifade içerisinde “*” ve “/” eşit öncelikli, “+” ve “-“ye göre daha önceliklidir. “+” ve “-” de eşit nceliklidirler. Cncelikleri tam ifade etmek için parantezler kullanılabilir.
SELECT SAL *12, COMM FROM EMP;
SAL kolonunun 12 ile çarpılmış biçimi getirilir.
Kolon isimlendirme Kolonların başlıkları SQl cümlesinde yazıldıkları biçimi ile getirilirler. Bunu değiştirmek mümkündür.
SELECT ENAME, SAL *12 ANNSAL, COMM FROM EMP;
Kolon başlığı olarak SAl *12 yerine ANNSAL kullanılacak.
Değiştirilen kolon başlıkları SQl cümlesi içerisinde artık yeni isimleri ile kullanılırlar.
Birleştirme işleci (||) Kolonlardan gelen değerleri yan yana yapıştırmak mümkündür. “11” Işleci ile
kolonlar arasında boşluk olmadığına dikkat ediniz.
SELECT EMPNOIIENAME EMPLOYEE FROM EMP;
EMPLOYEE
7839KING
7566JONES
7698BLAKE
7782CLARK
Literaller Literailer veriler ile birlikte çıkmasını istediğimiz karakterlerdir.
SELECT EMPNOII’-‘IIENAME CALISAN,’Calistigi bolum’, DEPTNO BLM. FROM EMP;
CALISAN |
Calistigi bolum |
BLM |
7839-KING |
Calistigi bolum |
10 |
7566-JONES |
Calistigi bolum |
20 |
7698-BLAKE |
Calistigi bolum |
30 |
7782-CLARK |
Calistigi bolum |
10 |
7788-SCOTT |
Calistigi bolum |
20 |
7902-FORD |
Calistigi bolum |
20 |
7369-SMITH |
Calistigi bolum |
20 |
7499-ALLEN |
Calistigi bolum |
30 |
752l-WARD |
Calistigi bolum |
30 |
7654-MARTIN |
Calistigi bolum |
30 |
7844-TURNER |
Calistigi bolum |
30 |
7876-ADAMS |
Calistigi bolum |
20 |
7900-JAMES |
Calistigi bolum |
30 |
7934-MILLER |
Calistigi bolum |
10 |
Fonksiyonlar Fonksiyonlar aldıkları kolonun yada sabit değişkenin değerini yeni bir biçime dönüştürürler. NULL değerlerin yakalanması NULL değeri olmayan anlamı taşır ve herhangibir işleme giren bu değer mutlaka NULL üretir ve istenmeyen bir sonuç alınmasına yol açabilir. Bunu engellemek için NVL fonksiyonu kullanılır.
SELECT SAL *12-NVL(COMM,O) YILLIK FROM EMP;
Eğer NVL fonksiyonu kullanılmamış olsa idi COMM değeri olmayan bütün kayırlar için SAL *12-COMM esaplamasından NULL geri döndürülecekti. NVL fonksiyonu içerisine yazılan kolonun değeri NULL ise NULL yerine ne kullanılacağını belirler. Omekte COMM kolonunun NULL değerleri için sıfır kullanılmaktadır.
DISTINCT ifadesi Eğer seçilen kolon aynı satırdan birden fazla getiriyorsa, bunlardan fazla olan satırları atmak mümkündür.
SELECT DISTICT DEPTNO FROM EMP;
Bu sorgu bir bölümde birden fazla çalışan olduğu halde çalışanlar tablosundan sadece bölüm numaralarını seçmekte ve tekkarlı satırları elemektedir.
ORDER BY ifadesi Seçilen kolonların hangi sırada geleceğini belirlemek amacıyla kullanılır.
SELECT ENAME,JOB FROM EMP ORDER BY ENAME;
Ornekte çalışanlar isimlerilerine göre sıralı olarak getirilmektedir.
ORDER BY ENAME ~ : Küçükten büyüğe sıralar
ORDER BY ENAME ~ : Büyükten küçüğe sıralar
Birden fazla kolon sıralanmak istendiğinde kolon isimleri virgül ile ayrılarak yazılır. (ODER BY DEPTNO.SAL DESC gibi). Sıralama sırasında NULL değerleri sıralama nasıl olursa olsun ilk sırada yer alırlar.
WHERE ifadesi Kayıtlar arasından sadece istenilen koşulları taşıyanların seçilebilmesini sağlamak amacıyla WHERE ifadesi kullanılır. Koşulu vermek için mantıksal işleçler kullanılır.
~ Anlamı
‘=’ eşittir
‘>’ büyüktür
‘<‘ küçüktür
‘>=’ büyük eşittir
‘<=’ küçük eşittir
SELECT DNAME,DEPTNO FROM DEPT DEPTNO WHERE DEPTNO>20;
20’den büyük olanları seç
SQL işleçleri
islec anlamı
BETWEEN …AND …iki değer arasında (değerler dahil)
IN (Iiste) Iistedeki değerler içinden en az biri
LlKE Benzer ise
IS NULL Boş değer ise
BETWEEN işleci
SELECT ENAME,SAL FROM EMP WHERE SAl BETWEEN 1 000 AND 2000;
Değeri 1000’e eşit ve 1000’den büyük ve 2000’e eşit ve 2000’den küçük olanları seçer.
IN İşleci
SELECT EMPNO,ENAME,SAl,MGR FROM EMP WHERE MGR IN (7902, 7566, 7788);
MGR 7902 yada 7566 yada 7788 olan kayıtlar seçilir.
LlKE İşleci
Bazı durumlarda tam karşılaştırma yapmak işimize yaramayabilir. Omeğin adı ‘A’ harfi ile başlayanları
seçmek iştediğimizde. Bu durumda llKE işleci kullanılır. Karşılaştırmada kullanılacak sabit içerisinde
özel semboller kullanılır.
Sembol Anlamı
% Sıfır yada daha fazla karakterler
Bir karakter
SELECT ENAME FROM EMP WHERE ENAME llKE ‘S%’;
Omekteki SQL cümlesi ‘S’ harfi ile başlayan isimleri getirir.
SELECT ENAME FROM EMP WHERE ENAME llKE ‘-‘;
Ikinci ömekteki SQl cümlesi ise dört harfli isimleri getirir.
/%’ ve ‘-‘ sembolleri bir sabit içerisinde aynı anda değişik kombinasyonlarla kullanılabilir.
IS NULL işleci
Bir kolon değerinin NUll olup olmadığını anlamanın tek yolu bu işleci kullanmaktır. ‘=NUll’ işleci kullanmak aynı şey değildir ve hiçbir sonuç vermez.
SELECT ENAME,MGR FROM EMP WHERE MGR IS NULL;
Yukarıdaki ömek yöneticisi olmayan çalışanların Iistesini üretir.
Negatif Test
Bir koşulu sağlayan değil de sağlamayanlar seçilmek isteniyor olabilir. Bu durumda işlecin anlamının tersine
çevrilmesi gerekir.
~ Anlamı
!= eşit değildir (V AX için)
,,= eşit değildir (IBM için)
<> eşit değildir
SQL isleci Anlamı
NOT BETWEEN Verilen değerler arasında olamyan değerler
NOT IN (Iiste) Listedeki değerler içerisinde olmayan
NOT LlKE Benzer olmayan
IS NOT NULL Boş olmayan
Sorguda birden fazla koşul kullanma AND (ve) ve OR (ya da) işleçleri birden fazla verilmiş olan koşul
ifadelerini birleştirmek amacıyla kullanılır. AND işleci arasında bulunduğu her iki koşul ifadesinin de doğru olmak
zorunda olduğunu, OR işleci arasında bulunduğu her iki koşul ifadesinden sadece birisinin doğru olmasının
yeterli olduğunu ifade etmek için kullanılır.
Aynı SQL cümlesinde hem AND hem de OR işleçleri koşullar arasında istenilen kombinasyonda kullanılabilir.
AND işleci her zaman OR işlecine göre daha önceliklidir ve daha önce işletilir. OR işlecini AND işlecine göre
öncelikli hale getirebilmek için parantezlerden “()” faydalanılır.
SELECT EMPNO,ENAME,JOB,SAL
FROM EMP
WHERE SAL BETWEEN 1 000 AND 2000
AND JOB=’CLERK’.
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Fonksiyonlar aldıları değerleri, kendilerine yüklenmiş olan göreve göre yeni bir biçime dönüştürürler. Fonksiyonlar aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir. Karakter Fonksiyonları LOWER(kolon/sabit) : Giriş olarak okuduğu karakter dizisini küçük harflere SELECT LOWER(DNAME),LOWER(‘SQL’) FROM DEPT; INITCAP(kolonlsabit) : Parametre olarak verilen karakter dizisi içerindeki her kelimenin baş harfini büyük harfe diğer harflerini küçük harfe dönüştürür. LPAD(kolon/sabit,n,’karakter dizisi’) : Parametre olarak verilen kolon ya da sabiti SELECT LPAD(DNAME,20,’*’),LPAD(DNAME, 15) FROM DEPT;
SELECT LPAD(DNAME,20,’*’),LPAD(DNAME, 15) FROM DEPT;
SUBSTR(kolonlsabit,poz,n) : Verilen kolon yada sabit karakter dizisinin istenilen SELECT SUBSTR(‘Cengiz Çakmak’,4,3) FROM DUAL; L TRIM(kolonlsabit,’karakter dizisi’) : Istenilen karakteri ya da istenilen karakterleri RTRIM(kolonlsabit,’karakter dizisi’) : L TRIM ile aynı işlemi yapar; tek farkı islenilen LENGTH(kolonlsabit) : Verilen karakter dizisinin toplam kaç karakter uzunlukta TRANSLATE(kolonlsabit1eski,yeni) : Verilen karakter dizisi içerisinde ‘eski’ Sayısal Fonksiyonlar ROUND(kolonlsabit,n) : Verilen değeri virgülden sonra n basamağını dikkate ROUND(45.923,1) –> 45,9 CEIL(kolonlsabit) : Verilen değerden büyük en yakın tamsayıyı döndürür. FLOOR(kolonlsabit) : Verilen değerden küçük en yakın tamsayıyı döndürür. POWER(kolonlsabit,n) : Verilen değerin n’inci kuvvetini alır. SQRT(konlsabit) : Verilen değerin kare kökünü bulur. SIGN(kolonlsabit) : Eğer verilen değer 0 ise 0, negatif ise -1 , pozitif ise +1 değeri döndürür. ABS(kolonlsabit) : Verilen değerin mutlak değerini döndürür. MOD(d1 ,d2) : d1 ‘in d2’ye bölümü sonucu oluşan kalan değerini döndürür . Tarih Fonksiyonları Oracle DA TE türünde tanımlanmış alanlar içerisinde saniye düzeyine kadar tarih bilgisini saklayabilir. Fakat giriş ve çıkıŞ sırasında tarih formatı ayarlanarak bu detayda bilgi girişine gerek duyulmadan tarih bilgisi Tarih : Yüzyıl, Yıl, Ay, Gün, Saat, Dakika, Saniye, Oracle veri tabanının başlanğıç olarak kullandığı tarih formatı (değiştirilmediği sürece) DD-MON-YY şeklindedir. Veri tabanından sistem tarihini de okumak aşağıdaki SQL sorgusu ile mümkündür. SELECT SYSDATE FROM SYSTEM.DUAL; Tarih üzerinde aritmetik işlemler MONTHS_BETWEEN(tarih1,tarih2) : Iki tarih arasında kaç ay olduğunu hesaplar. Eğer tarih2 tarih1 ‘den daha büyükse sonuç negatif olarak üretilir. ADD_MONTHS(tarih,n) : Istenilen tarihe n ay ekler. NEXT_DAY(tarih,gün) : Verilen tarihten bir sonraki haftanın istenilen gününün tarihini döndürür. Girilen gün bir numara yada günün adı olabilir. ‘FRIDAV’ ve 6 aynı günü ifade eder. Günler pazar gününden itibaren sayılmaya başlanır. Omeğin pazartesi günü için 2 girilmelidir. LAST_DAY(tarih) : Girilen tarihin ayının son gününün tarihini döndürür. ROUND(tarih) : Girilen tarihin saat kısmını yuvarlar. Bu genelde saat bilgisi içeren tarihlerin arşılaştırılmasında faydalı olur. ROUND(tarih,’MONTH’) : Girilen tarihi ay bilgisine kadar yuvarlar. Ayın 15’şinden önceki günler ayın ilk gününün tarihini, sonraki günler için sonraki ayın ilk gününün tarihini getirir. ROUND(tarih,’VEAR’) : Girilen tarihi yıl bazında yuvarlar. Girilen tarih yılın ilk yarısını gösteriyor ise o yılın ilk gününün tarihi geri dönderilir, değilse bir sonraki yılın ilk gününün tarihi döndürülür. Dönüştürme Fonksiyonlan TO_CHAR(sayıltarih,[‘format]) : Verilen rakam ya da tarihi istenilen formatta karaktere dönüştürür. TO_NUMBER(‘karakterler’) : Karakter türünde verilmiş olan rakamları sayısal türe dönüştürür. TO_DATE(‘karakter’ ,’format’) : Formatı belirli karakter halindeki bir tarihi tarih türüne dönüştürür. Tarih Formatlan (TO_DATE ile kullanılabilen)
Ornek : TO-DATE(’27-0CT -95′,’DD-MON-RR’) Sayı Formatlan
Değişik türlerde parametre kabul edebilen fonksiyonlar
14 satırları seçildi. Grup Fonksiyonlan Grup fonksiyonları veri tabanından seçilen bir dizi satır üzerinde işlem yapar ve sonuç olarak kendisine COUNT([DISTINCTIALL] kolonl*): Verilen kolonun NULL olmayanlarının sayısını getirir. Eğer * kullanılırsa toplam kaç satır sorgulandığı bulunur. MAX([DISTINCTIALL] kolon) : Maximum değeri getirir. MIN((DISTINCTIALL] kolon) : Minimum değeri getirir. SUM([DISTINCTIALL] kolon) : Verilen kolon toplamını bulur. SELECT COUNT(*) FROM EMP WHERE DEPTNO = 20; GROUP BY ifadesi GROUP BY ifadesi ile sorgulanan satırlar belirli guruplara ayrılarak bu gruplar üzerinde grup fonksiyonları kullanılır.
SELECT DEPTNO,JOB,AVG(SAL) FROM EMP
9 satırları seçildi. Her bölümdeki farklı işler için ne kadar ortalama maaş verildiğini hesaplar. Grup fonksiyonları ile birlikte kullanılan kolon isimleri mutlaka GROUP BY ifadesi içinde yer almalıdır. Tersi durumda hatalı bir SQL cümlesi yazılmış olur.
|
Tabloların Oluşturulması
Oluşturulması gereken tablolar ve aralarındaki ilişkiler aşağıda verilmiştir. Ayrıca tabloların üzerine tıklayarak örnek verileri de görebilirsiniz. Tabii ki veriler örnektir. Gerçek bir veritabanında kurum ve personel tabloları yüzbinlerce olabilir. Ayrıca SQL komutunun hızlı çalışabilmesi için birbirleriyle ilişki kurulmuş tablolar indexlenmelidir.
Burada örnek bir veritabanı tasarlanmıştır. Bir kuruluşun ülke çapında yayılmış şuıbeleri olsun. Bu şubelerde çalışan elemanların genel bilgileri ,maaş bilgileri ve hangi bölümde çalıştıklarına ilişkin bilgileri tutmaya çalışalım.
Primary Key Alanlar:
Per_No,Kur_Kodu,Ilce_Kodu,Il_KoduDep_Kodu (Bu alanlara girilen değerlerin tekrarlanmaması için tanımlanır.)
Ders 1 Il tablosuna gözat (sorgularda kullanılan tablo)
il_kodu |
il_adi |
1 |
Adana |
2 |
Adıyaman |
3 |
Afyon |
4 |
Ağrı |
5 |
Amasya |
6 |
Ankara |
7 |
Antalya |
8 |
Artvin |
9 |
Aydın |
10 |
Balıkesir |
Basit SQL Cümleleri
Mevcut bir tablodan istenilen şartları sağlayan kayıtların seçilmesi için SELECT kullanılabilir.
Genel Kullanım Şekli:
SELECT [Tablodan istenen alan isimlerinin yazılacağı bölüm]
FROM [Verilerin bulunduğu tablo isimlerinin yeraldığı bölüm]
WHERE [Koşul Yazılacak bölüm]
GROUP BY [Kayıtları gruplayıp getirmek için kulanılacak cümlecik]
HAVING [Grup bulunan SQL cümleciklerinde grup içinde şart kullanmak için]
ORDER BY Kayıtlarının sıralanması için kullanılacak bölüm]
Bu cümleciğe şu soruları sormamız mümkündür;
SELECT (Hangi alanları ?)
FROM (Hangi tablo ya da tablolardan)
WHERE (Hangi şartlarda ?)
GROUP BY (Nasıl bir gruplama ?)
ORDER BY (Hangi sırada ?)
Öncelikle bir tablonun yapısını görmek için;
DESC il;
İsim Null? Tip
—- ——— —-
IL_KODU NUMBER(2)
IL_ADI VARCHAR2(14)
Bu bilgiler ışığında basit bir SQL cümlesiyle işe başlayabiliriz.
SELECT * FROM IL;
IL tablosundan tüm alanları getir..
IL_KODU IL_ADI
———- ————–
1 Adana
2 Adıyaman
3 Afyon
4 Ağrı
5 Amasya
6 Ankara
7 Antalya
8 Artvin
9 Aydın
10 Balıkesir
10 satırları seçildi.
SELECT IL_ADI FROM IL;
Personel tablosundan tüm kayıtların perno,adı ve soyadı alanlarını listele..
IL_ADI
————–
Adana
Adıyaman
Afyon
Ağrı
Amasya
Ankara
Antalya
Artvin
Aydın
Balıkesir
10 satırları seçildi.
Sorguda koşul vermek gerektiğinde bir takım karşılaştırmalar yapmamız gerekir. Karşılaştırma işlemine geçmeden önce karşılaştırma operatörlerini bir inceleyelim. Sorguda istediğiniz koşulu aşağıda görülen operatörlerle yapabiliriz.
= :eşit
> :Büyük
>= :Büyük eşit
< :Küçük
<= :Küçük eşit
!= :Farklı
Şimdi de IL tablosundan belli koşullara uyan kayıtları listelemeye çalışalım;
SELECT * FROM IL WHERE IL_KODU=6;
IL_KODU IL_ADI
———- ——
6 Ankara
SELECT * FROM IL WHERE IL_KODU<5; Il tablosundan il_kodu 5 ten küçük kayıtlar seçildi
IL_KODU IL_ADI
——— ——–
1 Adana
2 Adıyaman
3 Afyon
4 Ağrı
SELECT * FROM IL WHERE IL_KODU<5; Il tablosundan il_kodu 5 veya 5 ten küçük kayıtlar seçildi
IL_KODU IL_ADI
———- ——–
1 Adana
2 Adıyaman
3 Afyon
4 Ağrı
5 Amasya
SELECT * FROM IL WHERE IL_KODU!=5; Il tablosundan il_kodu 5 ten farklı olan kayıtları listele..
IL_KODU IL_ADI
——— ———-
1 Adana
2 Adıyaman
3 Afyon
4 Ağrı
6 Ankara
7 Antalya
8 Artvin
9 Aydın
10 Balıkesir
Where cümleceğinden sonra koşul bir tane olmak zorunda değildir. Koşul sayısını artırabiliriz. Ancak kullanılacak koşullar arasında mantıksal bir bağlaç olması gerekir. Bunlar;
AND : Koşulun sağlanması için şartlardan ikisinin de sağlanması gerekir.
OR : Koşulun sağlanması için şartlardan yalnız birinin sağlanması yeterlidir.
SELECT * FROM il WHERE Il_kodu=5 AND il_kodu=7;
Bu sorguda ben Il_kodu 5 ve 7 olan kayıtları listele dedim ama sonuçte hiç bir kayıt dönmeyecektir. Çünkü Il_kodu hem 5 hem de 7 olan hiç bir kayıt yoktur.
SELECT per_no,per_adi,per_soyadi FROM personel WHERE per_adi=’ALİ’ AND per_departman=’SATIŞ’;
Burada ise kişinin adı ALİ olacak ve departmanı SATIŞ olacak. Yani Satış departmanında çalışan ALİ ‘leri listeleyen bir sorgu.
SELECT * FROM il WHERE il_kodu=5 OR il_kodu=7;
IL_KODU IL_ADI
———- ——-
7 Antalya
5 Amasya
Il_kodu 5 olan VEYA il_kodu 7 olan kayıtları listele ifadesini kullandığımda ise hem 5 hem 7 olan kayıtları listeledi.
Oracle SQL Plus’ta koşul hanesinde eğer string bir alan karşılaştırılacaksa ; sabit ifadeleri tek tırnak içinde belirtmeliyiz.
SELECT * FROM il WHERE il_adi=’ANKARA’; gibi..
WHERE şart cümleciği içinde yukarıdaki karşılaştırma operatörlerini kullanabildiğimiz gibi ayrıca operatörlerden de söz edebiliriz
BETWEEN a1 AND a2 :a1 ve a2 arasındaki kayıtlar
NOT BETWEEN a1 AND a2 :a1 ve a2 arasında olmayan kayıtlar
IN(a1,a2,a3,…) : Listede belirtilen herhangi bir değeri içeren kayıtlar
NOT IN(liste) : Listede belirtilen herhangi bir değeri içermeyen kayıtlar
LIKE :Karakter ifadelerde alan içeriğinin bir bölümünü sağlayan kayıtlar
NOT LIKE :Karakter ifadelerde alan içeriğinin bir bölümünü sağlamayan kayıtlar
IS NULL :Boş olan kayıtlar
IS NOT NULL :Boş olmayan kayıtlar
SELECT * FROM il WHERE il_kodu BETWEEN 3 AND 7;
IL_KODU IL_ADI
———- ——–
3 Afyon
4 Ağrı
5 Amasya
6 Ankara
7 Antalya
SELECT * FROM il WHERE il_kodu NOT BETWEEN 3 AND 7;
IL_KODU IL_ADI
——— ———-
1 Adana
2 Adıyaman
8 Artvin
9 Aydın
10 Balıkesir
SELECT * FROM il WHERE il_kodu IN(3,5,8,105);
IL_KODU IL_ADI
———- ——-
3 Afyon
5 Amasya
8 Artvin
SELECT * FROM il WHERE il_kodu NOT IN(3,5,8,105);
IL_KODU IL_ADI
———- ————–
1 Adana
2 Adıyaman
4 Ağrı
6 Ankara
7 Antalya
9 Aydın
10 Balıkesir
LIKE Karakter alan içinde bulunan değerin yalnızca bir kısmını sorgulamak için kullanılır. Burada % ifadesi de genelde kullanılır. Büyük küçük harf ayrımı yapılacağından sorgu yazılırken buna dikkat edilmesi gerekir. Eğer Access kullanılıyorsanız % yerine * kullanmalısınız. Ayrıca string ifadeleri tek tırnak içine değil çift tırnak içine almalısınız.
SELECT * FROM il WHERE il_adi LIKE “A*”; il_adi A ile başlayan kayıtlar. (Access için)
SELECT * FROM il WHERE il_adi LIKE ‘A%’; il_adi A ile başlayan kayıtlar.
IL_KODU IL_ADI
———- ——–
1 Adana
2 Adıyaman
3 Afyon
4 Ağrı
5 Amasya
6 Ankara
7 Antalya
8 Artvin
9 Aydın
SELECT * FROM il WHERE il_adi LIKE ‘%a’; il_adi a ile biten kayıtlar.
IL_KODU IL_ADI
——- ——-
1 Adana
5 Amasya
6 Ankara
7 Antalya
SELECT * FROM il WHERE il_adi LIKE ‘%s%’; il_adi içinde s harfi geçenler
IL_KODU IL_ADI
——– ———
5 Amasya
10 Balıkesir
Ders 2
personel, kurum,departman tablolarına gözat
personel
per_no |
per_adi |
per_soyadi |
per_kurum_kodu |
40651092 |
MEHMET |
AKYÜREK |
111943 |
46404046 |
FATMA |
ŞAHİN-ONAY |
111943 |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
111918 |
49691388 |
AKGÜL |
YILMAZ |
111918 |
49696089 |
ABDULLAH |
ESER |
111943 |
50643261 |
MEHMET İHSAN |
PEKMEZOĞLU |
111918 |
64697143 |
ARİF |
EFE |
111906 |
41941157 |
AYSEL |
KAYGUN |
268532 |
42691389 |
KOCA |
ŞİRİN |
111607 |
43241232 |
OSMAN |
KARAPINAR |
111715 |
43691338 |
BEKİR |
AYDIN |
280543 |
43695150 |
MUSTAFA |
DÜLDÜL |
374215 |
43911080 |
MEHMET EMİN |
ÇOKAN |
473392 |
44557104 |
MUSTAFA |
ÖZLÜ |
473487 |
44691441 |
MEHMET |
KARAMAN |
244170 |
44691443 |
MUSA KAZIM |
ÖRNEK |
111656 |
44731206 |
SEVGİ GÜLŞEN |
ÖNDERLİ |
111597 |
45696146 |
MEHMET |
YILDIZ |
111607 |
45833157 |
ŞAHMAN |
YILDIRIM |
444123 |
45836109 |
HALİL |
YILDIZ |
113680 |
46661279 |
ZEYNEL |
BUTEV |
443703 |
46697250 |
ABDİ |
TOPAKTAŞ |
443715 |
46833136 |
İMAM |
ERDOĞDU |
211562 |
47506028 |
GÜLTEN |
TURHAN |
111835 |
47696097 |
SADULLAH |
KARTAL |
111872 |
47835108 |
ALİ |
AYATA |
268532 |
47849033 |
OSMAN |
DENİZ |
443715 |
47922026 |
AHMET |
BİNARDAN |
246886 |
48566170 |
ZEKİ |
TORAMAN |
473152 |
48703024 |
OSMAN |
YAPÇA |
336860 |
49696114 |
TASİN |
GÜNGÖR |
342828 |
49697408 |
KEMAL |
AKTAŞ |
215822 |
49702033 |
MUSTAFA |
DÜNDAR |
113680 |
49844045 |
M.EMİN |
ÖNER |
270814 |
49882068 |
HAYDAR |
TEKİN |
111668 |
49997023 |
ÖMER |
DEMİRCAN |
473259 |
50580089 |
YUSUF |
DOĞANER |
270814 |
50691303 |
HAMZA |
KURTOĞLU |
111668 |
50691638 |
SALİH |
OBA |
444123 |
50694061 |
CEZMİ |
KIZILKAYA |
111872 |
50697508 |
OSMAN |
ÇOŞKUNOĞLU |
111752 |
50697512 |
MEHMET |
GÖZÜKARA |
111536 |
50697537 |
RAHİME |
KARAKUŞ |
443703 |
50896193 |
MAHMUT |
DAYIKARACA |
352006 |
51354054 |
HANİFE |
ÇAPÇI |
790157 |
51580060 |
BEKIR |
KELEŞER |
270814 |
51691471 |
HANDAN |
TATLI |
111656 |
51691597 |
ESİN |
CANAK |
374107 |
51691640 |
KEMAL |
KALKAN |
111536 |
51693200 |
OSMAN |
OZAN |
113680 |
Kurum
kur_kodu |
kur_ilce_kodu |
kur_adi |
111918 |
100 |
İl Milli Eğitim Müdürlüğü |
111906 |
100 |
İl Eğitim Araçları ve Donatım Merkezi(ASO) |
111943 |
100 |
Sağlık Eğitim Merkezi |
733321 |
101 |
Süreyya Nihat Oral İlköğretim Okulu |
323158 |
101 |
Adasokağı Lisesi |
816584 |
101 |
Oğuz Kağan Köksal Görme Engelliler ilköğ.O |
817959 |
101 |
Bahçeşehir İlköğretim Okulu |
818894 |
101 |
Cumhuriyet Anaokulu |
846449 |
101 |
Seyhan İlköğretim Okulu |
846425 |
101 |
Yenişehir İlköğretim Okulu |
846437 |
101 |
2000 Evler İlköğretim Okulu |
320703 |
101 |
Şakirpaşa Lisesi |
348168 |
102 |
Öğretmen Evi |
375149 |
102 |
Büyüksofulu İlköğretim Okulu |
337147 |
102 |
Sinanpaşa İlköğretim Okulu |
337302 |
102 |
Akören İlköğretim Okulu |
214088 |
102 |
Halk Eğitim Merkezi |
111955 |
102 |
İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü |
428712 |
104 |
Kurtkulağı Orhanekinci İlköğretim Okulu |
428773 |
104 |
Besocak İlköğretim Okulu |
428797 |
104 |
Ataturk İlköğretim Okulu |
428819 |
104 |
Ayse Malaz İlköğretim Okulu |
428832 |
104 |
Fevzı Cakmak İlköğretim Okulu |
428820 |
104 |
Dumlupınar İlköğretim Okulu |
442710 |
106 |
Tortulu Ziyelli İlköğretim Okulu |
442709 |
106 |
Yerebakan İlköğretim Okulu |
442663 |
106 |
Tokmanaklı İlköğretim Okulu |
442651 |
106 |
Sahmuratlı İlköğretim Okulu |
442161 |
106 |
Çandırlar-Bekirhacılı İlköğretim Okulu |
442053 |
106 |
Akkaya İlköğretim Okulu |
441993 |
106 |
Belenköy İlköğretim Okulu |
442041 |
106 |
Akoluk İlköğretim Okulu |
790001 |
107 |
OTLUK İLKÖĞRETİM OKULU |
790050 |
107 |
Ü.ORTAEĞRİÇAM İLKÖĞRETİM OKULU |
790108 |
107 |
ALAYBEYİ İLKÖĞRETİM OKULU |
337255 |
107 |
Mehmet Akif İlköğretim Okulu |
374264 |
107 |
Cumhuriyet İlköğretim Okulu |
322883 |
107 |
İmamoğlu Çok Programlı Lisesi |
826526 |
107 |
Hürriyet İlköğretim Okulu |
392081 |
109 |
Örcün İlköğretim Okulu |
392093 |
109 |
Çevlik İlköğretim Okulu |
Depertman
|
Dep Kodu |
Dep Adi |
|
|
1 |
|
|
Muhasebe |
|
|
2 |
|
|
Satış |
|
|
3 |
|
|
İnsan Kaynakları |
Alan (Sütun Birleştirmek ve sütunlara isim vermek)
Liste alırken bazı alanları birleşik olarak almanız gerekebilir. Personel Tablomuzda kişinin adı ve soyadı farklı alanlarda kayıtlı ve biz bu iki alanı birleşik almak istiyoruzbu durumda || (pipe) ifadesini kullanmalıyız.
SELECT per_no,per_adi||per_soyadi from personel where per_kurum_kodu=111918;
PER_NO |
PER_ADI||PER_SOYADI |
48693196 |
İHSANATEŞ |
49691388 |
AKGÜLYILMAZ |
50643261 |
MEHMETPEKMEZOĞLU |
Yalnız burada isim ve soyad arasında boşluk eklemediğimiz için isim soyadı birleşik yazdı. Aynı mantıkla boşluğu da ekleyebiliriz.(tek tırnak içerisinde iki adet boşluk)
SELECT per_no,per_adi||’ ‘||per_soyadi from personel where per_kurum_kodu=111918;
PER_NO |
PER_ADI||”||PER_SOYADI |
48693196 |
İHSAN ATEŞ |
49691388 |
AKGÜL YILMAZ |
50643261 |
MEHMET PEKMEZOĞLU |
Şimdi oldu yalnız bir problemimiz daha var liste başlığının kötü görüntüsü onu da aşağıdaki şekilde çözebiliriz. (Sütunlara isim tanımlama)
SELECT per_no,per_adi||’ ‘||per_soyadi AdSoyad from personel where per_kurum_kodu=111918;
PER_NO |
ADSOYAD |
48693196 |
İHSAN ATEŞ |
49691388 |
AKGÜL YILMAZ |
50643261 |
MEHMET PEKMEZOĞLU |
İki alanı birleştirmek zorunda değiliz sabit bir ifadeyi de ekleyebiliriz.
SELECT il_kodu,il_adi||’ ‘||’Kenti’ FROM il WHERE il_kodu<6;
IL_KODU |
IL_ADI||”||’KENTI’ |
1 |
Adana Kenti |
2 |
Adıyaman Kenti |
3 |
Afyon Kenti |
4 |
Ağrı Kenti |
5 |
Amasya Kenti |
Birden fazla tablo ile Sorgu Yazmak
İlişkisel veritabanlarında, tablolara en hızlı ulaşım ve verilerin az yer kaplaması düşünülerek tasarım yapılır. Bu anlamda biz de tablo tasarımlarımızı bu ölçülere dikkat ederek yapmaya çalıştık. Verilen örnek veri tablolarında personel ile kurum dikkate alınacak olursa;
Personel tablosunda per_no,per_adi,per_soyadi,per_kuurum_kodu yer alıyor. Kurum adı değil kurum kodu yer alıyor. Peki neden ?
PER_NO |
PER_ADI |
PER_SOYADI |
PER_KURUM_KODU |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
111918 |
49691388 |
AKGÜL |
YILMAZ |
111918 |
50643261 |
MEHMET |
PEKMEZOĞLU |
111918 |
111918 koduna sahip kurumda üç kişi çalışıyor. Bu sayı tabii ki gerçek bir veritabanında yüzlerce olabilir. Eğer biz personel tablosuna kurum kodu değil de kurum adını girseydik her personel için bir kurum adı hanesi yer alacaktı ve aşağıda görüldüğü gibi personel başına kurum adi için ‘İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ veri girilecekti ve toplam 25 Byte ‘lık bir yer gerekecekti. Oysa biz personel tablosuna kurum adı yerine kurum kodu girerek 4 byte ile bu veriyi ifade edebiliyoruz.
KUR_KODU |
KUR_ILCE_KODU |
KUR_ADI |
111918 |
100 |
İl Milli Eğitim Müdürlüğü |
111906 |
100 |
İl Eğitim Araçları ve Donatım Merkezi(ASO) |
111943 |
100 |
Sağlık Eğitim Merkezi |
Peki bu durumda biz personelin çalıştığı kurumu görüntülemek istersek ne yapmalıyız ? İşte bu durumda SQL yazarken birden fazla tablodan yararlanmak zorundayız. Yukarıda görülen personel tablosundaki per_kurum_kodu ile kurum tablosundaki kur_kodu alanları bağlantı alanlarıdır. SQL yazarken bu iki alanı join etmeliyiz;
SELECT per_no,per_adi,per_soyadi,kur_adi
FROM personel,kurum
WHERE per_kurum_kodu=kur_kodu and kur_kodu=111918;
PER_NO |
PER_ADI |
PER_SOYADI |
KUR_ADI |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
İl Milli Eğitim Müdürlüğü |
49691388 |
AKGÜL |
YILMAZ |
İl Milli Eğitim Müdürlüğü |
50643261 |
MEHMET |
İHSAN PEKMEZOĞLU |
İl Milli Eğitim Müdürlüğü |
Select :Personel tablosundan per_no,per_adi,per_soyadi ve kurum tablosundan kur_adi listelenecek alanlar..
From :personel,kurum tablosundan alınacak..
Where: per_kurum_kodu=kur_kodu na eşitse ve per_kurum_kodu=111918 ise..
Burada ilk bağlantılı bir SQL komutunu gerçekleştirmiş olduk.
Birleştirilecek tablo sayısı ikiden çok (örneğin onlarca) olabilir. Yukarıda personelin çalıştığı kurumu görüntülrmiştik. Departman tablomuzla da bağlayarak kişilerin çalıştığı bölümü de görüntüleyelim.
SELECT
per_no,per_adi,per_soyadi,dep_adi,kur_adi
FROM
personel,departman,kurum
WHERE
per_departman=dep_kodu and
per_kurum_kodu=kur_kodu and
kur_kodu=111918;
PER_NO |
PER_ADI |
PER_SOYADI |
DEP_ADI |
KUR_ADI |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
Satış |
İl Milli Eğitim Müdürlüğü |
50643261 |
MEHMET |
PEKMEZOĞLU |
Satış |
İl Milli Eğitim Müdürlüğü |
49691388 |
AKGÜL |
YILMAZ |
İnsan Kaynakları |
İl Milli Eğitim Müdürlüğü |
Personellerimizin maaşları da MAAS isimli bir tabloda tutuluyor. Bu tabloda primary key olmayacak çünkü bir personelin her hay aldığı maaş bu tabloya yazılacak. Yani bir yıl için düşünülecek olursa bir kişiye ait 12 adet kayıt bu tabloda yer alacatır. Biz bu tür ilişkilere master-detail diyoruz. Burada master personel tablosu detail ise maas tablosudur. Bu durumda bir kişiye ait maaş dökümlerini almak istediğimizde personel ve maaş tablolarını kullanmak suretiyle aşağıdaki SQL cümleciğini yazabiliriz.
SELECT per_no,per_adi,per_soyadi,maas_ay,maas
FROM personel,maas
WHERE per_no=maas_kodu and per_no=48693196;
PER_NO |
PER_ADI |
PER_SOYADI |
MAAS_AY |
MAAS |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
1 |
26000 |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
2 |
27000 |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
3 |
33000 |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
4 |
2000 |
Yukarıda görüldüğü gibi maaş tablosunda ilgili kişiye ait 4 adet kayıt olduğundan 4 kayıt görüntülendi. Maaş tablosunda kişinin hangi ayda ne kadar ücret aldığı belli ancak ayların ismi değil kaçıncı ay olduğu görünüyor. Ağer ayların ismini de görüntülemek için aylar isimli tabloyu da kullanmalıyız.
SELECT per_no,per_adi,per_soyadi,ay_adi,maas
FROM personel,aylar,maas
WHERE per_no=maas_kodu and
maas_ay=ay_kodu and
per_no=48693196;
PER_NO |
PER_ADI |
PER_SOYADI |
AY_ADI |
MAAS |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
Ocak |
26000 |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
Şubat |
27000 |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
Mart |
33000 |
48693196 |
İHSAN |
ATEŞ |
Nisan |
2000 |
devam edecek…